فرار مغزها و توسعه اقتصادی نظریه و شواهد

نظریات جدید رشد درونزا به گونه ای چشمگیر تجزیه و تحلیل پیوندهای موجود میان آموزش ، مهاجرت و رشد را بازسازی کرده است . چون آموزش به مثابه یکی از متغیرهای عمده تعیین کنندة رشد درازمدت مطرح شده است . عموماً تصور می شود مهاجرت مردم همراه با انتقال سطح بالایی از سرمایه انسانی ـ موسوم به «فرار مغزها» ـ به زیان کشورهای مهاجر فرست و به سود کشورهای مهاجرپذیر است . (1) از آن دیدگاه ، موضع سنتی باگواتی ،1 که معتقد است فرارمغزها یک جلوة منفی برای باقیمانده جمعیت کشور محسوب می شود، از طریق یافته های ادبیات نوین در حوزه مسائل مربوط به رشد مورد ارزیابی مجدد قرار می گیرد و مآلاً با ملاحظات مربوط به این که نیروی کار ماهر و غیرماهر مکمل یکدیگرند، این دیدگاه تقویت می شود. ارتباط تجربی چنین موضع و نگرشی روشن نیست ؛ در واقع گردآوری داده های مربوط به ترکیب جمعیتهای مهاجر از حیث مهارت برای مجموعه زیادی از کشورها در دوره های گوناگون بسیار دشوار است ،امّابا استفاده از میزان مهاجرت به منزلة متغیر جانشین ،نمودار شماره یک نشان می دهد که شواهدی دال بر رابطه کاهنده میان رشد درآمد سرانه و مهاجرت در کشورهای در حال توسعه وجود ندارد.